Başy » Kitaplar » САХАБАЛАР » АБДУЛЛАХ ИБНИ ЗУБЕЙР
Хиҗретден соңкы чага
АБДУЛЛАХ ИБНИ ЗУБЕЙР
разыяллаху анху
Абдулла ибни Зубейр разыяллаху анху Мединә хиҗрет эден мусулманларың илкинҗи гөз гуванҗы… Хиҗретден соң дүнйә гелен илкинҗи чага… Еди яшында Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлеме боюндыгына касам эден яш йигит... Абид, захид (теркидүнйә) хем сөвеш мейданларының гахрыманы… Мекге оңшуксызлыгында гахрыманчылыгы биле мешхурлык гөркезен бир иман әри…
Сөйгүли Пыгамберимиз Мединә хиҗрет эденден соң, яхудылар мусулманлары психики тайдан тәсир эдип горкузмак иследилер. Җадыгөйлер «биз олары җадыладык, инди оларың чагасы болмаз» диен айтды-дийди гүррүңлери яйратмага башлапдылар. Абдулланың дүнйә инмеги оларың яланыны орта чыкарыпды.
Мусулманлар онуң догулмагыны сөйги хем бегенч билен гаршыладылар. Чаганы Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемиң хузурына әкитдилер. Абдулланы гуҗагына алып, алнындан өпен ики Җаханың Гүнеши Серверимиз мүбәрек агзындан онуң додакларына түйкүлигини чалды. Адына Абдуллах гоюп, хакына дога этди.
Онуң какасы «Хаварийюн-Неби»-Пыгамберимизиң якын досты» диен лакам билен мешхур ашере-и мубешшереден-җеннет билен бушланан он сахабадан бири болан Зубейр ибни Аввам разыяллаху анхудыр. Эҗеси «Затун-нытакайн» «ики гушаклы» лакамы билен мешхур болан, Хезрети Эбу Бекир Сыддык разыяллаху анхуның гызы Эсма разыяллаху анхадыр.
Абдуллах ибни Зубейр чагалыгына гарамаздын, Сөйгүли Пыгамберимизиң янындан асла айрылмаяр. Какасы билен билеликде еди яшында Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Серверимизе бейгат эдип, дурмуш йөрелгелерини Ондан өвренендир. Ибни Зубейр гиден ёлы билен акыллы, ахлаклы, берк иманлы, аграс, гахрыман йигит болуп етишйәр.
Ол хем сөвешде хем-де абид ве захидликде гахрыманды. Гиҗелерине довамлы намаз кылып, гүндизлерине ораза тутарды. Намаз кыланда дүнйәни унударды. Манҗаныкдан атылан гүлле намаз окап дурка, онуң дөши билен сакгалының арасындан шувлап гечсе-де, ол сарсманды.
Омар ибни Абдылезиз бир гүн ибни Эбу Мулейканиң янына гелип:
-Бизе Абдуллах ибни Зубейр хакында гүррүң бер-дийди. О-да:
-Онуң ялы кишини гөрмедигиме ант ичйән. Ол намазы диңе хузур билен ягны дүнйәни унудып кыларды. Рукуда хем сежде-де аркасына гушлар гонарды. Онуң намазы, оразасы, умуман әхли ыбадатлары эдил сөвешдәки гахрыманчылыгы ялы халыс йүрекденди.
Ибни Аббас ол барада шейле дийипдир: «Аллах үчин намаз окап, Аллах горкусы билен ыссы гүнлерде-де ораза тутарды».
Ол он ики яшларындака какасы билен Ермук сөвешине гатнашяр. Мүсүр басылып алнанда-да, какасының янында боляр. Ол Гүнорта Африкада берберилер билен болан сөвешде екеҗе өзи хатарлары бөвсүп, душман гошунбашысына гаршы баш гөтерен ве оны эсгерлери билен билеликде ере язан хем-де Ысламың байдагыны пасырдадан йигитдир. Онуң гарран дөврүндәки гахрыманчылыгыны Мекгейи-Мүкерремәни басып алмак ислән Хаҗҗаҗа гөркезен гаршылыгында хем гөрмек боляр.
Абдуллах ибни Зубейр разыяллаху анху Хезрети Хусейниң өлдүрилендигини билип, Езидиң адамларыны Хиҗаздан чыкарып, өзүниң халыпалыгыны ыглан этди. Мекгейи-Мүкерремәни меркезе өвүрди. Мекге ве Медине халкы оңа бейгат (әхт) этди. Езид арадан чыкандан соң, Емен, Басра, Куфе ве Хорасан халкы-да оңа әхт этдилер. Онуң докуз йыл довам эден халыпалыгында диңе Мүсүр ве Шам эмевилериң (Муавияның адамларының) элинде галды.
Абдылмәлик ибни Мерван, эмевилере баштутан боланда, ол Шамда хем Мүсүрде хөкүметини кувватландырды. Ол Хаҗҗаҗ ибни Юсуп эс-Секафыны болса, Хиҗаз тарапына иберди. (692-нҗи милады йыл). Хаҗҗаҗ Мекгейи-Мукерремәни гысып, Абдуллах ибни Зубейр разыяллаху анхуны көмексиз гоймак үчин җан этди. Халкың ийҗек-ичҗегини кесди. Эбу Кубейс дагына манҗанык гурап, шәхери харап этди. 6 ай довам эден бу ягдай халкың көп бөлегиниң ачлыкдан Хаҗҗаҗа боюн болмагына гетирди.
Абдуллах ибни Зубейр разыяллаху анху янында галанлар билен бирликде сөвеши довам эдйәрди. Ол бир гезек эҗесини гөрмәге гидип, эҗеси билен ине, шейле гүррүң этди: «Эҗеҗан, халкың көпүси Хаҗҗаҗың тарапына гечди. Янымда өрән аз адам галды. Оларам инди чыдап биленоклар. Душман нәче дүнйә задыны ислесем маңа берер, мен шейле ягдайда нәме эдейин?» дийип сорады. Эҗеси Эсма разыяллаху анха онуң йигитлик мертебесине тәсир этмек үчин шейле несихат этди: «Оглум! Сен өз ягдайыңы өзүң хас говы билерсиң. Эгер хак ёлдадыгыңа ынанян болсаң, бу иши өлйәнчәң довам эт. Эгер ниетиң дүнйә болса, сен гөр, нәхили эрбет адам? Бейле болса, хем өзүңи хем достларыңы хеләк эдерсиң. Дүнйәде ене нәче вагт галарын өйдйәң? Өлүм хас говудыр». Абдуллах ибни Зубейр: «Эҗеҗан! Мениң пикирим хем шейле. Мен хич хачан дүнйә мейил этмедим. Хич киме зулум этмедим. Аманада хыянат этмедим. Мениң үчин Реббимиң разылыгы әхли затдан ёкардадыр» дийди.
Шондан соң, гахрыманчылыгыны гөркезмек үчин алгыр лачын кимин сөвеш мейданына окдурылды. Эҗеси Эсма разыяллаху анх оглуның ызындан шейле дога этди: «Аллахым! Абдулланы саңа табшырярын. Онуң үчин такдыр эден язгыдыңа разыдырын. Маңа сабыр эденлериң согабыны бер!»
Эҗеси билен халаллашып, хошлашан Абдуллах ибни Зубейр разыяллаху анху яшының етмиш үчдигине гарамаздан шир-пелеклер кимин кә сага, кә сола чарп уруп, голайына хич кими гетирмейәрди. Онуң бу гайтавулындан хедер эден Хаҗҗаҗ оны еке өзүниң эйгерип билмеҗекдигине гөзи етип, көпчүликлейин хүҗүм эдип дашыны габадылар. Манҗаныклардан атылан дашлардан йүзи-гөзи персала болан ибни Зубейр разыяллаху анху шехит болды. (692-нҗи милады йыл).
Тефсир, Хадыс ве фыкых алымларындан (Абадиле-дөрт Абдылладан) бири болан Абдуллах ибни Зубейр разыяллаху анху 33 хадыс роваят эдендир. Ол Куръаны-Керими көпелтмегиң аладасыны эдипдир. Ибни Зубейр разыяллаху анху Ысламда илкинҗи болуп, күмүш пулы ясадяр.
Керемли Хакдан онуңкы ялы берк иманы ве бейик ылмы, намаздакы ыхласыны бизлере-де несип эдип, шепагатларына мынасып эйлемегини ныяз эдйәрис. Әмин.