Başy » Kitaplar » САХАБАЛАР » АМР ИБНИ ҖЕМУХ
Шехитлик күйсеги билен калбы долан
АМР ИБНИ ҖЕМУХ
разыяллаху анху
Амр ибни Җемух разыяллаху анху шехитлик умыды билен Ухуда гатнашан гахрыман… Агсак аягы билен шехит болуп, Җеннете гирмеги ниет эдинен гарры... Җахылыет дөврүнде Есрибиң иң абрайлы адамларындан… Хазреч кабыласының Селеме тиресиниң баштутаны… Айратында, бутлара вепалылыгы билен таналан… Онуң Ыслама гириши-де бир сахна эсери ялы...
Җахылыет дөврүнде барҗамлы адамларың өйлеринде бут сакламак адаты барды. Амр ибни Җемухиң-де «Менат» атлы агачдан ясалан буты барды. Ол буты үчин айратын ер оңарып гоюп, эртир-агшам ондан угур салгы бермегини ве гайгылы вагтларында ондан медете гарашарды. Амр бутуны хер гүн ювуп-йылмап, оңа говы ыслы атырлар сеперди. Онуң тәмизлиги Амрың дурмушының бир бөлеги болупды.
Ол гүнлерини шейдип гечирип йөркә, Мекгеде тәзе диниң гелендигини, Ысламың гүн ялы көңүллери айдыңлатяндыгыны ве онуң кем-кемден гериминиң гиңейәндигини эшитди. Есриблилерден хем бу дине гиренлериң бардыгы барадакы хабар гулагына дегди. Биринҗи ве икинҗи Акабада мусулман боланлар Есрипде-де көпелипди.
Амр ибни Җемух яш мугаллым Мусаб ибни Умейр разыяллаху анхуның юртларына гелендигини билип, аялы Хинде:
-Хәзир бол, чагалары бу адам билен гөрүшдирәйме-дийип табшырды. Аялы-да:
-Боляр, йөне ол адамың айдян затларыны оглуң Муаздан эшитсек нәхили болар?-диенде, Амр ибни Җемух:
-Инди Муазам динден чыкдымы?-дийип, хайбат билен оглуны чагырды-да:
-Ол адамың айдян затларындан бир зат гүррүң бер-дийди.
Муаз икинҗи Акаба гөрүшмесинде Ыслам билен шерепленипди. Ол деррев өвренен сүресини окамага башлады: «Рахман ве Рахым болан Аллахың ады биле башлаярын. Хамд әлемлериң Ребби, мерхеметли болан, мерхемет эден ве дин гүнүниң эеси Аллаха махсусдыр. (Реббимиз) Диңе саңа гуллук эдип, диңе сенден ярдам диләрис. Бизи догры ёла, ныгмата етирен кимселериң, газаба душмаянларың, азмаянларың ёлуна етишдир». («Фатиха» сүреси: 1-7-нҗи аятлар)
Какасы:
-Бу сөз нәхили гөзел! Хемме сөзлери шейлеми?-дийди. Муаз:
-Хеммеси-де бири-биринден гөзел! Сен-де оңа бейгат (әхт) эдермисиң, кака җан!-дийди. Гарры какасы хич зат диймән:
-Менатдан бир сорайын-дийди. Онуң калбына бир ышык дүшүпди. Эмма ол көңлүни деррев Ыслама ачмады. Бу аңсат иш дәлди. Чүнки онуң калбыны йылларың гараңкылыгы гаплапды. Күпүриң гатбар-гатбар гараңкылыкларыны бир зарбада дагадып билмеди. Ол меселәниң чөзгүдини вагта гоюпды. Гараңкы көңүллери диңе Ыслам гүнеши биле ягтылдып болҗакдыгы велин, субутнама талап этмейөн хакыкатдыр.
Арадан салым гечмәнкә, аялы Хинд, бейлеки огуллары Муаввез ве Халлад яш көңүллерини Ыслама баглапдылар. Инди гезек какаларыныңкыды.
Олар какаларының Ыслама гирмеклиги үчин нәмелер этмелидилер? Олар какаларының калбындан бута болан сөйгүни сөкүп алмак үчин билеликде пикирленишип, дост-ярларына сала салярдылар.
Бир гүн достлары Муаз бин Җебел разыяллаху анху янларына гелди. Олар шу меселәниң үстүнде чекелешип, иң соңунда Менатың хич киме пейда ве зыян бермеҗекдигини хат-да онуң өзүни-де горап билмеҗекдигини какасына айдып ынандырмалыдылар. Олар гиҗәң яры туруп, буты Селем огулларының чукурына атдылар. Даң атансоң, бутхана гиден Амр ибни Җемух Менаты еринде гөрмеди. Гыгырып-багырып, төвереги өрүзип, бутуны гөзлемәге башлады. Ахыры бир чукурдан тапып, оны ене өңкүси ялы тәмизләп, атырлар сепип өңки еринде отуртды. Эртеси турса, ене өңки ягдай… Ол үчүнҗи гүн бутуны ене хапа-хупаларың ичинден тапды-да оңа:
-Эй, Менат! Эгер сен таңры болсадың, яманлыгы өзүңден узаклашдырардың-дийди ве бутуны өз эли билен чым-пытырак этди. Гысга вагтдан соң болса, Ыслам билен шерепленди.
Амр бин Җемух разыяллаху анху Ысламың нуруна бираз гич говушды. Эмма мусулман боландан соң өмрүни пушманлыкда гечирди. Ол малыны, җаныны Алла ёлунда пида этмеклиге тайярлады. Яшы илерләпди. Аяклары-да агсакды. Шу себәпден Бедире гатнашманды. Эмма ол ширкде (мүшрүкликде) гечен гүнлериниң өвезини долмак ислейәрди. Калбы шехитлик арзувы билен пүре-пүрди.
Арадан кән салым гечмәнкә, Ухуда тайярлыклар башланды. Амр ибни Җемух разыяллаху анхуны бу газатдан саклап билҗек гүйч ёкды. Чагалары:
-Нәме үчин Аллахың өзүнден ислемедигини өзүң бойнуңа йүклейәрсиң, какаҗан! Сен узурлы ахыры-дийип, пәсгел бермек иследилер. Ол болса белли нетиҗә гелипди. Амр ибни Җемух разыяллаху анху Ресулы-Экремден хайыш эдип:
-Эй, Ресулаллах! Чагаларым мениң агсакдыгымы баханалап, Ухуда гатнашмагыма гаршылык гөркезйәрлер. Керемли Хакдан дилегим бу газатда шехит болмак ве Җеннете говушмакдыр. Яшым бир чене барды. Мени Җеннет ёлундан махрум этмәң-дийип ялбарды.
Ики Җаханың Гүнеши онуң бу ялбармасына дөзмән, чагаларына:
-Кән гайталап дурмаң, белки шехитлик ве Җеннет несип эдер-дийди.
Серверимизден ругсат алансоң, Амр ибни Җемух разыяллаху анху сөйүнч хем багтыярлыгың ичинде тайярлык гөрмәге башлады. Гошун херекет этмәнкә, машгаласына гайдып дөнмеҗекдигини вада этди.
Шейлеликде, Амр ибни Җемух разыяллаху анху үч оглы ве Селеме огулларындан улы җемагат биле ёла дүшди. Ол:
-Эй, Аллахым! Маңа шехитлик бер. Мени шехит этмән, машгаламың янына иберме-дийип, дога эдйәрди.
Ол Ухудда улы гахрыманчылыклар гөркезди. Уршуң довамында Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлемиң янында Эсхабы-кирам азалыпды. Ол болса, огуллары биле мүшрүклере гаршы дынгысыз уршуп, сага-сола гылыч урярды-да:
-Мен Җеннети ислейәрин!... Мен Җеннети ислейәрин!...-дийип хайкырярды.
Шехитлик ве Җеннет… Нәхили бейик хасрат!... Бу арзув билен яшамак нәхили багтыярлык!... Аллахым бизлере-де шехитлик мертебесине етмеги несип эт!...
Аталы-огул мүшрүклериң окларының өңүнде дөш герип, Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлеми горадылар. Газадың соңунда оглы Халлад биле бирликде шехитлик шербетини ичип, хасратыны чекйән мертебесине етдилер. Сөйгүли Пыгамберимиз оларың шехит боланларыны гөрүп:
-Амр оглы биле бирликде хәзир Җеннеде гадам басды-дийди.
Керемли Хак шепагатларына мынасып эйлесин. Әмин.