Başy » Kitaplar » САХАБАЛАР » УТБЕ ИБНИ ГАЗВАН
Захид ве таква эеси болан гошунбашы
УТБЕ ИБНИ ГАЗВАН
разыяллаху анху
Утбе ибни Газван разыяллаху анху захид ве таква гошунбашы… Атан окы нышана дегйән, ок атмакда хайрана гойян җихәд әри… Эсгерлериң рахатлыга өвренишмезлиги үчин өрән дыкгатлы чемелешен, басып алан шәхерлерини терк эдип, тәзе шәхерлер гуран, парасатлы ёлбашчы... Батырлыгы ве гахрыманчылыгы билен мешхурлык газанан гахрыман…
Ол илкинҗи мусулманлардандыр. Мудар кабыласына дегишли болуп, ады Утбе, күнъеси Эбу Абдуллахдыр. Какасы Газван ибни Җабирдир. Утбе-де бейлеки мусулманлар ялы Мекге мүшрүклериниң җебир-җепаларына дучар болды. Шу себәпден илки Хебешистана, соңра-да Мединейи-Мүневверә хиҗрет этди.
Ол ок атмакда мергенди. Бедир, Ухуд, Хендек ялы мешхур сөвешлерде Ики Җаханың Гүнеши Серверимизден хич айрылмады. Оны горамак үчин гайратыны, пидакәрлигини гайгырмады. Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем Серверимиз онуң гайратыны ве мертлигини өвди.
Утбе разыяллаху анху Убуллəниң фетхинде гөркезен гахрыманчылыгы билен таналды. Хезрети Омар разыяллаху анху оны Эйран ве Хиндистан тарапларына сапара угратды. Убуллəниң үстүне иберен 300-500 адамлы кичиҗик гошуның башына оны гошунбашы белледи. Гошуны уградярка, оңа шейле весъет этди:
-Утбе! Сени Убулле диярына иберйәрин. Ол ер душманларың галасыдыр. Сениң о ерде еңиш газанҗакдыгыңа умыт эдйәрин. Аллах ярдамчың болсун.
О ере бараныңда халкы Аллахың ёлуна чагыр. Боюн боланлары кабул эт. чакылыгыңы кабул этмедиклерден пач талап эт. Пач берселер, хич зат дегме. Бермеселер уруш.
Утбе! Аллахдан горк ве дыкгат эт. Улумсылыкдан әгә бол. Сен Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем биле достлук этдиң. Онуң саясында хорлукдан хормата етдиң. Эҗиз вагтың кувват тапдың, Ахыры сен эмир болдуң. Инди сен ытагат эдилйән, өзүңе боюн эгилйəн гошунбашысың. Сөзлән сөзүң диңленилйәр, эмриңе боюн эгилйәр. Мунча ныгмат сени аздырып алдамасын. Җәхеннеме дүшүрмесин. Аллах Тагала сени ве мени җүмләмизи горасын.
Бу эмирнаманы алан Утбе ибни Газван разыяллаху анху кичиҗик гошуны биле Убулле тарапына сапара чыкды. Убулле Диҗле дерясының кенарында гурлан кувватлы шәхерди. Эйранлылар о ери яраг сакланян ере өврүпдилер. Галаларың бурчларына гелйән душманы гөрер ялы ерлер ясапдылар. Утбе разыяллаху анхуның гошуны болса аз хем яраглары-да эҗизди. Эмма гайратың өңүнде хич зат дуруп билмейәр.
Утбе разыяллаху анху шәхере якынлашанда гошуныны тәзе бир нызама гойды. Аз-кем аялларданам сөвешиҗилер барды. Гошунбашы найзаларың уҗуна даңып байдакларыны олара берип:
-Биз шәхере якынлашанымызда сизлер ызда бир бөлек тозан галдырың-дийип, буйрук берди.
Гошун Убулле шәхерине голайланда берлен буйрук эсасында херекет эдилди. Ызда улы тозан турузылды. Гечен ерлери тор-тозан болды. Душмана “улы гошун гелйәр” диен горкы салынды.
Эйран гошуны горкусындан алҗырады. Илкинҗи габатлашян гошунларының өңдәки кувватдыгыны, ызда болса улы гошун гелйәндир өйдүп, пикир этдилер. Өз санларының аздыгыны пикир эдип, гаршы дуруп билҗеклерине ынамлары болман, шәхери терк этмәге башладылар. Бу ерде психологик еңиш газанылды. Хич зат йитирилмән, шәхер эеленди. Өрән көп олҗа эле салынды.
Утбе разыяллаху анху дүнйә малына үнс бермезди. Дүнйәниң гызыл-аласына алданмазды. Ярадылышы боюнча таквалыкды өмүр сүрмеги сөерди. Эмма Убулләниң фетхинден соң дүнйә өңлерине серилипди. Ол дини үчин дүнйәсинден горкмага башлады. Эсгерлери үчин эндишеленди. Чүнки рахатлыкда яшамага өвренишен адам гайдып сөвеши довам этмезлиги мүмкинди. Дүнйә сөйгүси ынсаның эрк-ыгтыярыны элинден алып, оны овсарламагының ахмаллыгы үчин ол эсгерлерини бу ерде гоймак ислемеди.
Хезрети Омар разыяллаху анхудан ругсат алып, гошуны билен бирликде Убулләни терк этди. Тәзе гурулян Басра шәхерине ерлешди. Шәхериң меркезинде улы месҗит салдырды. Бүтин халкы о ерде топлады. Ол дүнйә малының, дүнйә сөйгүсиниң ынсаның җихаддан үнсүни совҗакдыгына дегишли эндишелерини ве көңлүндәки иман ышгыны, ахыръет горкусыны бир хутбе билен ине шейлерәк диле гетирди:
-Эй, ынсанлар! Дүнйә бир гүн ёк болҗакдыр. Сиз-де бу ерден гөчүп, зовалы болмаян бир юрда гитҗексиңиз. О ере иң говы амалларыңызы әкидиң.
Эй, адамлар! Биз шейле гүнлер гечирдик ки: Ысламың илкинҗи гүнлериди. Бизиң агач япракларындан башга иере задымыз ёкды. Булары иймекден яңа додакларымыз яра болупды. Бир гүн бир хырка (дон) тапыпдым. Оны ики йыртдык. Ярыны мен, бейлеки ярына-да Сад бүренипди.
Бу гүн ичимизде Ыслам меркезлериниң бириниң йөредилмегини өз үстүне алып эмир болмадык кимсе ёкдур.
Эй, адамлар! Мен өз гаршымда дәл-де, Аллахың хузурында кичи болмакдан Аллаха сыгынарын-дийди.
Утбе ибни Газван разыяллаху анху хас соңра өз ерине векил гоюп, Хезрети Омар разыяллаху анхуны зыярат этмек үчин Мединә гелди. Өзүни хәкимликден бошатмагыны иследи. Эмма халыпа кабул этмеди. Бу везипеде галмагыны хайыш эдип, Басра дөнмесини эмр этди.
Утбе разыяллаху анху халыпа гаршы гитмезлик үчин ислемесе-де Басра гитмәге тайярланып: «Аллахым! Мени текрар ол ере дөндүрме» дийип, дога этди. Аллах догасыны кабул этди ве ёлда арадан чыкды. Керемли Хакдан шепагатларыны ныяз эдерис. Әмин.