Başy » Kitaplar » САХАБАЛАР » ХАҖҖАҖ ИБНИ ИЛАТ
Магданлардан зекат берен илкинҗи түчҗар
ХАҖҖАҖ ИБНИ ИЛАТ
разыяллаху анху
Хаҗҗаҗ ибни Илат разыяллаху анху мал-дүнйəниң эеси, дүшүнҗели ве сыясы бир түтҗар... Ол ыслам билен шереплененден соң, сыясы дүшүнҗелерини уланып, Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Серверимизден айратын ругсат алып, Мекгели мүшрүклери өзүне хызмат этдирен бир йигит…
Ол Бени Сүлейм кабыласына дегишлидир. Бу кабыланың ерлеринден алтын магданлары чыкарды. Шу алтын магданларының зекатыны бермек илкинҗи гезек оңа несип этди. Онуң ысламыети кабул эдиши хакыкат йүзүнде шейле амала ашды:
Хаҗҗаҗ ибни Илат Сүлейм огулларының кабыласындан бир топар биле Мекгə тарап ёла дүшүпди. Гараңкы гатлышанда олар чола ерде йүк яздырмага меҗбур болярлар. Достлары Хаҗҗажың нобатчылык этмегини ислейəрлер. Ол хем оларың рахатлыгы үчин кабул эдйəр. Даш-төвереге айланып йөркə, өз-өзи: «Мен ве достларым саг-саламат ызымыза дөнйəнчəк, Аллаха сыгынарыс» диййəрди. Бирденем гулагына шейле сес эшидилди:
«Эй, җын ве ынсан җемагатлары! Гөклериң ве ериң чарчувасындан (дүрли еринден) чыкып гитмəге гүйҗүңиз етйəн болса, ханы чыкып гидиң. Диңе улы бир гүйч биле чыкып гидип билерсиңиз». («Рахман» сүреси; 33-нҗи аят)
Бу сөзлериң аятдыгыны билмейəн Хаҗҗаҗ олары ят тутды. Мекгə баранда Курейишлилериң иң абрайлы адамларының гатнашян меҗлисине барып, гиҗеки болан ахвалаты гүррүң берип, ят тутан аятыны олара окап берди. Муны диңлəп отуран Курейишлилер: «Эй, Илат! Сенем азыпсың. Мухаммет-де бу сөзлери өзүне Алла тарапындан вахы эдилендигини айдяр»-дийдилер. Оңа кəн үнс бермедилер. Хаҗҗаҗ «Ант ичйəн, бу сөзлери бизиң хеммəмиз эшитдик» дийип, ваканың хакыкатыны олара дүшүндирмəге чалышды.
Хаҗҗаҗ ибни Илатың көңлүнде бир ышык пейда болупды. Болан вака оңа тəсир эдипди. Ол деррев Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң ниредедигини билип, вагт йитирмəн, ёла чыкды. Мединейи-Мүневверə геленде Ики Җаханың Гүнеши Серверимизиң Хайбара гидендигини билип, эгленмəн деррев Хайбара гаршы рована болды. Хайбар газады гүнлеринде Фахры-Каинат саллаллаху алейхи веселлем Серверимизе душды. Өзи билен гөрүшип, мусулман болды. Хайбар фетхине-де гатнашды.
Хаҗҗаҗ ибни Илат разыяллаху анху өрəн бай сөвдегəрди. Кабыласының топракларында алтын кəнлери чыкарды. Мекгеде уммасыз алгылары барды. Машгаласы-да шол ерде галыпды. Ол алгыларыны алмак үчин Мекгə гитмəге ругсат сорап, Ики Җаханың Гүнеши Серверимизиң хузурына гелип:
-Эй, Ресулаллах! Мекгеде кəбир адамларда алгыларым бар. Эгер ругсат берсеңиз, алгыларымы хем-де галан мал-мүлкүми алып, Мединə гетирмек ислейəрин-дийди. Серверимиз оңа ругсат берди.
Хаҗҗаҗы ене-де бир меселе биынҗалык эдйəрди. Ол Серверимиден малларыны алып гайдянча өзүниң мусулманлыгыны гизлемекчидигини, Серверимиз хакында нəмынасып сөзлери сөзлемəге меҗбур болҗакдыгыны айданда, Ики Җаханың Гүнеши муңа-да ругсат берйəр.
Хаҗҗаҗ разыяллаху анху өрəн йитиди. Ол гөвнүхош халда Мекгə барды. Алгыдарларына хызматыны этдирди. Мүшрүклер билен болуп гечен ваканы онуң өзи шейле гүррүң берйəр:
«Курейишлилер о гүнлерде Ресулаллах саллаллаху алейхи веселлем Серверимизиң Хайбара йөриш эдйəндигини эшидипдилер. Эмма көп затлардан хабарлары ёкды. Мекгə баранымда төверегими гуршап алдылар. Менден сораглар сорамага башладылар. Олар мениң мусулман боландыгымы билмейəрдилер. Мен хем Серверимизден ругсат аландыгым үчин олары бегендирҗек хабарлары бермəге башладым. Шулары гүррүң бердим:
-Мухаммет ве эсхабы хəзире ченли чарпышмагы, сөвешмеги Хайбарлылардан хас говы билен бир ковум билен габатлашмады. Хайбарлылар он мүң кишилик гошун топлады. Мусулманлары гылычдан гечирди. Мусулманлар улы еңлише сезевар болды. Мухаммет есир дийдим.
Бу хабарлар олары гаты бегендирди. Бейлерəк гидип, шулары-да үстүне гошдум: «Хайбарлылар Мухаммеди Мекгелилере бермеги, өлдүрилен адамларыңыза дерек оны сизиң өлдүрмегиңизи ислейəрлер»-дийдим.
Мекгели мүшрүклере ялан хабары бушланымдан соң олара:
-Сизем инди маңа көмек эдиң! Алгыларымың хеммесини гетириң. Мусулманларың ганымат малларыны башга сөвдегəрлер даргатманка, өзүм гидип алайын-дийдим. Олар маңа:
-Хөвес билен-дийип, җогап бердилер хем-де мениң алгыларымы деррев үйшүрип бердилер.
Хаҗҗаҗ разыяллаху анху аялына хем шол бир затлары айдып, ондан хем əхли малларыны алды. Ол шейдип мүшрүклер билен ишлерини болдум этди. Мекгедəки əхли мал-мүлкини топлады. Эмма онуң берен хабарлары Мекгедəки мусулманлары җуда гынандырды.
Хезрети Аббасың бу аҗы хабары эшидип, ягдайы эрбетлешди. Ол өйүне гелип, хызматкəрини Хаҗҗаҗың янына иберип, гөрүшмек ислейəндигини билдирди. Хаҗҗаҗ онуң билен гизлинликде гөршүп, хакыкаты гүррүң берди. Ондан бу ягдайы бирнəче гүн гизлин сакламасыны хайыш этди. Хаҗҗаҗ дерхал Мекгеден чыкып, Мединə гитди. Хезрети Аббас 5-6 гүн геченден соң, Кəбə чыкды. Мүшрүклериң йүрегини ярян хабарлары бермəге башлады. Сөвешиң нетиҗеси ве мусулманларың ягдайы айдыланларың бүтинлей терсиди. Хайбарлылар еңлише сезевар болупды. Еңиш мусулманларыңкыды. Хаҗҗаҗ алгыларының хеммесини долы алмак үчин шейдипди. Хезрети Аббас разыяллаху анху Курейишлилере ягдайы болшы ялы айданда мүшрүклер бу хабары эшидип, нəме этҗеклерини билмəн ики яна урундылар.
Хаҗҗаҗ ибни Илат разыяллаху анху гетирен малларындан Мендинеде өзүне бир өй, бирем месҗит салып, шəхере ерлешди. Ол Ресулы-Экрем саллаллаху алейхи веселлем арадан чыкандан соң, Хумуса гидип, шол ерде яшады. Хезрети Омар разыяллаху анхуның халыпалыгының илкинҗи йыллырында арадан чыкды. Керемли Хакдан шепагаларыны ныяз эдерис. Әмин.