بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِِ

Hikmetler ummanyndan:

Ynsanlara ylym öwrediň, sebäbi olar ylmyň ähli zatdan ýokarydygyny bilmeýärler.

Başy » Magtymguly Pyragynyň goşgulary » GIDIJI BOLMA

Gel,eý ,köňlűm,saňa nesihat kylaý:

Watany terk edip,gidiji bolma!

Özűňden egsik gir gaýry namardyň,

Hyzmatynda  gullyk ediji bolma!

 

Hyzmat kylsaň bolsun bir asylzada.

Ata-babasyndan beýik begzada,

Her  çent eger bolsa  aj-u  uftada,

Ýanyndan bir  zaman gidiji bolma!

 

Akmaýyn galmazdyr bir akan aryk,

Bir tende adam ki,semizdir aryk,

Bar ýűzi barykdyr ,ýok ýűzi çirik,

Çirik diýip,gaty söz aýdyjy bolma!

 

Ýagşylardan hergiz çykmaz ýamanlyk,

Asly ýaman bolsa,çykmaz ýagşylyk,

Aslyga dartadyr ýűwrűk,çamanlyk,

Ýüwrükni çamanga satyjy bolma!

 

Bir nesihat bereý, pendimi alsaň,

Imtiýaz eýlegil, otursaň-tursaň,

Indegsiz-habarsyz bir ýere barsaň,

Kişi aşynyň duzun dadyjy bolma!

 

Çagyrlan ýere bar, oturgyl, turma,

Çagyrylmagan ýere görünme, barma,

Uýalmas kişi dek süýrenip ýörme,

Buýrulmagan işi ediji bolma.

 

Eger sen hem bolsaň nerm-u mylaýym,

Sen mylaýym bolsaň, guluň bolaýyn,

Gulagyma bergen pendiň alaýym,

Kişige gaty söz aýdyjy bolma.

 

Nem düşmese gökden, ýer neý götermez,

Ýygylsa müň gaýgy, bir iş bitirmez,

Är ýigit köňlüne gaýgy getirmez,

Namart ogly deýin gaýgyçy bolma.

 

Mert ogludyr, ilde ýaýar desterhan,

Dogry söz üstünde berer şirin jan,

Ömrüni ötgerip diýmesdir ýalan,

Jäht eýläp, ýalhtan söz aýdyjy bolma.

 

Saht dil kükregi hergiz boş bolmaz,

Herniçe katlansa, köňli hoş bolmaz,

Iki ýagşy bir-birewge duş bolmaz,

Ýagşyny ýamana çatyjy bolma.

 

Töwekgel ner erer, endişe-maýa,

Köňlüňni iberme her kaýsy jaýa,

Barçanyň yşanjy kadyr allaýa-

Alladan özgäge söýenji bolma.

 

Okur bolsaň1 ok ur nebsiň gözüne

Gara, çyn göz bile müshef ýüzüne,

Aldanyp girmegil şeýtan ssözüne,

Allanyň emrine goýgujy bolma.

 

Eger bolsun diýseň ýeňil, agyrlar,

Çykgyl bir ýana, tä, bürýan bagyrlar,

Ýoluksa gözüňe güň-u sagyrlar,

Olaryň halyga gülüji bolma.

 

Kiçilikden ybadatga boýun goý,

Kyýamatnyň oýun kylsaň, oýun goý,

Terk edip dünýäni, zowk-u toýun goý,

Gir pena ýoluga, gaýtgujy bolma.

 

Uruglyg men diýme, taňla urug2 bar,

Hasab-u nama-ýu wezn, sorag bar,

Ýalançy bende, miz sansyz durag bar,

Bilip, ýalgan sözni aýdyjy bolma.

 

Meý içseň mertebe hezar haşrda,

Otny ur Kagbaga taryky-künçde,

Kurany köýdürip, butga kyl sejde,

Merdumga azar iş ediji bolma.

 

Ger tapsaň dünýäde mülki Isgender,

Karunyň maly hem bolsa miýesser,

Ahyry bolar sen ýerge barabar,

Köňülde men-menlik ediji bolma.

 

Eger çendi bolsaň sahyby-mansap,

Sözün diňle, köňül bozgynça teňläp,

Söz tapsaň sözlegil, tapmasaň, bol hiff,

Goldan gelmez işni ediji bolma.

 

Daň atsa, mollalar çagyrar azan,

Bozulmazdyr hergiz kysmatda ýazan,

Ýigitlik bossandyr, garrylyk-hazan,

Tesbihden özge söz aýdyjy bolma.

 

Aýdarlar: „Ýyrtyk don görse, it gapar“,

„Päli ýaman bende, hudadan tapar“,

Ahyry bir güni kylar sen sapar,

Dar köňül pyglyny tutujy bolma.

 

Kitabyn açyban okyp molla diýr,

Gögeredir ýagmyr suwy birle ýer ,

Alkyşy fatyha doga bilen är,

Mazlumga sütemlik ediji bolma.

 

Yzzat etgen bile kişi baý bolmaz,

Her niçe katlansa, mülki şaý bolmaz,

Jahany talh edip, köňli jaý bolmaz,

Jennetde jaýyndan gidiji bolma.

 

Garrylyk gelgisi bir gün apaty,

Ýigitlik gitgisi bir gün kuwwaty,

Ganymat bil, gapyl, bu dem-pursaty,

Murda dek uzanyp, ýatyjy bolma.

 

Itniň balasyny tula azdyrar,

Hojasy geçirer, bende ýazdyrar,

Argumak balasy bara ozdurar,

Bende sen, hojaňa ýazgyjy bolma.

 

Döwletli ogullar ýaşda baş bolar,

Ýaşadykça, bidöwletler ýaş bolar,

Birehim zalymyň bagry daş bolar,

Barar ýerge kesek atyjy bolma.

 

Är ogul balasy bara beý bolar,

Gamçynyň astynda ýaman eý bolar,

Märeke görmegen ýigit neý bolar,

Geler-gelmez sözi aýdyjy bolma1.

 

Mümüniň kinesi-keten roýmaly,

Guraýança bolar ermiş mysaly,

Köňlüňniň kineden eýlegil hali,

Küpür dek kinäni tutujy bolma.

 

Eý köňül, gelgil sen, hakny tapaly,

Nebsimiz merkebni münüp çapaly,

Aýdarlar: hak ermiş mähr-u wepaly,

Şol sözünden hergiz gaýdyjy bolma.

 

Hak ermiş bendäge ýakyndan-ýakyn,

Kim nesip eýlese muhubbet çakyn,

Jaýba-jaý getirseň bendelik hakyn,

Hojanyň buýrugyn goýujy bolma.

 

Men diýdim birniçe pendi-nesihat,

Bilseň nesihatdyr, ýogsa pesihat,

Pesihat bilmegil, bilgil nesihat,

Ýalanyçy sözler aýdyjy bolma.

 

Maksat—bu sözlerni kylgyl ygtybar,

Umdetil-umra mehter ynak bar,

Aňlamaý sözleme:<<Tamda gulak bar>>.

Iç syryň kişige aýdyjy bolma.

 

Magtymguly, köňülde köpdür armany,

Tapmady akybet derde dermany,

Ýetişer bir güni taňry permany,

Ruzy-şeb gaflatda ýatyjy bolma.