بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِِ

Hikmetler ummanyndan:

Hatim al-Ýaasama rahmetullah aýdypdyr: «Kimde-kim dört zady başga dört zatsyz tassyklaýan bolsa, biliň, onuň aýdýany ýalandyr: 1) kim Allahy söýýän diýip-de, haramy terk etmeýän bolsa, onuň tassyklamasy – ýalandyr; 2) kim pygamberi (s.a.w.) söýýän diýip-de, garyplara we mätäçlere ýaramaz garaýan bolsa, onuň tassyklamasy – ýalandyr; 3) kim jenneti söýýän diýip-de, sadaka bermeýän bolsa, onuň tassyklamasy – ýalandyr; 4) kim dowzah odundan gorkýan diýip-de, günä işlerini taşlamaýan bolsa, onuň tassyklamasy – ýalandyr».

Başy » Makalalar » «Кур’ана ве Сүннете лайыклыкда ахырзаманың аламатлары»

 «Кур’ана ве Сүннете лайыклыкда ахырзаманың аламатлары»

Эльмир Кулиев

Пыгаберимизиң (с.а.в) сахабаларына кыямат барада велилик билен айданларының енчемесиниң ерине етмеги  ахырзаманың якын гелендигине шаятлык эдйəндир. Пыгамберимизиң (с.а.в) велилилик билен айданларыны, кыяматың улы ве кичи аламатлары дийип атландырмак йөргүнлидир. Кыяматың улы аламатлары дийилйəни адатдан дашары бир ягдайлар болуп, эдил ахырзаманың өң янларында болуп гечмели хадысалардыр. Бу аламатлар 10 саныдыр:
 

  1.  Дечҗалың гелмеги;
  2.  Иса ибн Меръемиң асмандан ере инмеги ве Мəтиниң хəкимлиги;
  3. Я'җуҗ ве Мə'җуҗ (əҗит-мəҗит) тайпаларының гелмеги;
  4. гүндогарда ериң опурылмагы;
  5. гүнбатарда ериң опурылмагы;
  6.   Арабыстан ярым адасында ериң опурылмагы;
  7.  түссəниң яйрамагы;
  8.  гүнбатарда гүнүң догмагы;
  9.  ерден үйтгешик бир җандарың пейда болмагы;
  10. Еменде əхли адамлары кыямат гүнүниң мейданчасына йыгнаҗак, улы одуң чогуп чыкмагы.

 
Кыямат гүнүниң кичи аламатлары – бу пыгамберимиз Мухаммет саллаллаху алейхи веселлемиң өңүнден айдып гечен хем-де улы аламатларың гутулгысыз гелҗекдиги барадакы сөзлериниң шаятнамасы болан адаты хадысалардыр.

    1. Иң соңкы пыгамбериң гелмеги. Пыгамберимиз Мухаммет (с.а.в) көпленч сахабаларына өзүниң илчи болуп гелмегиниң, кыяматың бир аламатыдыгыны айдар экен. Шейле-де Ол өзүни –­­ кыямат сагадының пыгамбери дийип атландырар экен.
   2. Мухаммет Пыгамбериң (с.а.в.) өлүми.  Аллах субхана ве та'ала айтды: «Сенден өңки гечен ынсанлара Биз бакылык бермедик. Эгер сен өлəениңде хем олар бакы яшарлармы? Хер бир ынсан аҗалы дадар. Биз сизи сынаг үчин ягшылыклара ве шерлере сезевар эдйəрис, хем-де сизиң əхлиңиз Бизе доланҗаксыңыз.» («Пыгамберлер» сүреси 34-35 аят).
   3. Кудсуң (Иерусалим) боюн эгдирилмеги. Дөрт чарыярларың икинҗиси Омар ибн аль-Хаттабың (р.а.) халыфлык эден дөврүнде, 16-нҗы хиҗри йылында мусулман гошунлары Кудсы гутарныклы басып алдылар.
   4. Амвасда мерги кеселиниң яйрамагы. Бу вака Пыгамберимизиң (с.а.в.) өңүнден айдышы ялы 18-нҗи хиҗри йылында Палестинада ерлешен кичирəк Амвас шəхеринде болуп гечйəр. Бу мерги эпидемиясы шу ерден тутуш Шама (хəзирки Палестинаны, Сирияны, Ливияны ве Иорданияны өз ичине аляр) яйраяр ве йигрими бəш мүң мусулманың өлүмине себəп боляр.
   5. Мусулманларың мал-мүлкүниң көпелмеги. Пыгамберимизиң (с.а.в.) бу өңден гөрмеси Омар ибн аль-Хаттабың  (р.а.) доландыран дөврүнде, хачанда мусулманлар Парс империясыны дерби-дагын эдип, оларың патышасының хазынасына эе болуп Мединə алып геленлеринден амала ашып башлапдыр. Омар ибн Абд аль-Эзизиң доландыран дөврүнде болса долулыгына амала ашыпдыр.
   6. Фитнəниң дөремеги. Фитне – бу мусулманлар үчин сынагларың, азгынчылыкларың ве бирахатлыкларың дөврүдир. Пыгамберимиз Мухаммет (с.а.в.) шейле бир вагтың гелҗекдигини, шонда мусулманларың иманлары шейле бир сынаглара сезевар болуп, оларың көпүси догры ёлдан азашып күфүре улашарлар. Гүндогар болса элмыдама дүрли терс ёлларың ве көп худайлы динлериң ватаныдыр.
   7. Ялан пыгамберлериң дөремеги. Иң илкинҗи ялан пыгамберлериң бири арапларың Бану Ханифа тайпасындан болан Мүсейлиме Кеззапдыр. Ол дөвүрдешлериниң энчемесини өз тарапына чекмеги хем башарыпдыр. Эбу-Бекр (р.а.) хезретлериниң халыфлык эден дөврүнде, Йаман сөвешинде өлдүрилйəр. Шол дөвүрлерде Саҗах атлы бир аял хем өзүни пыгамбер дийип ыглан едйəр. Мүсейлиме кеззап болса шол бада оңа өйленйəр. Йөне Мүсейлиме кеззап өленден соң болса тоба гелип гайтадан мусулман боляр. Ялан пыгамберлерден ене аль-Мухтар, аль-Харис бардыр. Иң соңкы ялан пыгамбер болса – Дечҗал болмалы ве ол хем Иса ибн Меръемиң элинден өлер.
   8. Хиҗазда (Сауд Арабыстанда бир ериң ады, Мекге билен Мединəниң аралыгында ерлешйəр) улы бир одуң гөрүнмеги. Ымам ан-Навави айдыпдыр: «Бизиң дөврүмизде, хас такыгы 654-нҗи хиҗри йылында Мединəниң төвереклеринде бир ерде ериң астындан гаты улы бир ялын чыкды. Бу вака шəхериң гүндогар четинде, Хирра дийилйəн ерде болуп гечди. Бу вака Шамың ве онуң төвереклериниң илатының көп бөлеги шаят болдулар. Мединəниң илатындан хем бу ваканы гөренлериниң бардыгыны мен эшидипдим» («Шерх Сахих Муслим» т.18, сах.2)
   9. Ислам юртларында ховпсузлык ве болчулык. Мусулманлар дөрт чарыярларың, адыл халыфларың доландыран дөврүнде бу вакаларың эййəм шаяды болдулар. Йөне бу вака Иса ибн Меръем (а.с.) асмандан иненден соң ымам Мəтиниң доландырҗак дөврүнде-де гайталанҗакдыр.
  10. Түрки халклар билен сөвешлер. Мусулманлар илки башда көп вагтлап булардан гачарак гездилер. Эмма вагтың гечмеги билен олар мусулман хəкимлериниң ынамларына гирип башладылар. Түрки басыбалыҗылар илкибашда мусулманлара улы зыян етирипдилер. Йөне соңлугы билен олар хак дине гирдилер ве Ысламың байдагыны хас-да Ёкары гөтердилер. Олар Константинополы (Стамбулы) ве бейлеки ерлери эелəп, ХХ асырың башларына ченли Ысламың даянҗы болуп гелен Осман империясыны эсасландырмагы башардылар.
  11. Адамлара ынамың йитмеги. Хузейфадан (р.а.) роваят этдилер: «Алланың Ресулы (с.а.в.) шейле дийди: Шейле бир гүн гелер адамлар бир-бирлери билен сөвда эдерлер, йөне оларың арасында ынама мынасыпларыны тапмак гаты кын болар».
  12. Гөзегчилериң (гаравулларың) ве жандармларың (полиция) санының артмагы. Абу Умамадан (р.а.) роваят этдилер ки, Алланың Ресулы (с.а.в.) айтды: «Ахырзаманың өң янында мениң умматымда шейле бир эркеклер пейда болар, оларың эллеринде сыгрың гуйругына меңзеш гамчылары болар. Олар ирден өйлеринден чыканда ве агшам өйлерине долананда Аллат­ала олара газапланар». Аль-Бухарыдан хадыс.
  13. Дини билимлериң йитмеги ве наданлыгың (җəхиллигиң) яйрамагы. Ине, дек шу гүнки гүнлерде бизиң өзүмиз Пыгамберимизиң (сав) бу барада велилик билен айданларының шаяды болярыс. өрəн көп мусулманлар наданлыга гарк болуп, иң  бəркиси ысламың эсаслары барада-да хич зат билмейəрлер.
  14. Зынаның артмагы. Абу Хурейрадан (р.а.) роваят этдилер ки, Алланың Ресулы (с.а.в.) айтды: «Җанымың эесине касам болсун. Бу уммат йитирим болмаз, тə улы Ёлуң угрунда эркек адам гөз-гөртеле ят бир аял билен зына эдйəнчə. Шонда шол вагтың ынсанларының иң ягшылары, «Иң болманда хаятың аңырсында бир гизлениң ахырын» диерлер».
  15. Рибаның яйрамагы. Ене-де Абу Хурейрадан (р.а.) роваят этдилер ки, Алланың Ресулы (с.а.в.) айтды: «Шейле бир дөвүр гелер, ынсанлар газанҗыны нəхили Ёл газаняндыгына, ягны халалмы  я-да хараммы оңа үнс бермезлер.» Бу хадыс аль-Бухарыдан, Ахметден ве ан-Нусайыдан.
  16. Айдым-сазың яйрамагы. Хачан кыямат гопар дийип соранларында, Пыгамберимиз (с.а.в.) шейле җогап берипдир: «Хачанда саз гураллары ве айдымчылар көпеленде» Бу хадыс ибн Маҗадан ве аль-Албани бу хадысы анык дийип атландырды.
  17. Чакырың ве наркотиклериң яйрамагы. Убада ибн ас-Самитден (р.а.) роваят этдилер ки, Алланың Ресулы (с.а.в.) шейле дийди: «Мениң умматымдан кəбир адамлар серхош эдиҗи ичгилери ичсең боляр дийишерлер ве  ичгилере башга-башга атлары ойлап тапып дакарлар» Бу хадыс Ахмет ве ибн Маҗадан, аль-Албани бу хадысы анык дийип атландырды.
  18. Метҗитлери ве Кур'аның сахыпаларыны беземек. Мекгедəки ве Мединедəки Пыгамберимизиң (с.а.в.) метҗидиниң безелмеги. Бу метҗитлери беземек залым хəкимлер тарапындан таква алымлардан ругсат сорамаздан амала ашырылды. Аль-Мунави шейле языпдыр: «Овадан нагышлар ынсаның калбыны эелейəр, пикирини җемлемəге пəсгел берйəр, пикирини бөлйəр ве өзүни Аллатагаланың өңүнде дуймаклыгына Ёл бермейəр.»
  19. Бейик җайлары салмакда ярышмак. Ибн Хаҗар шейле язяр: «Бейик җайлары салмакда ярышмак дийилдиги адамларың бири-бирлеринден бейик җай салмага ымтылмагыдыр. өзлериниң җайлары билен өвүнмеклеридир ве мүмкин болдугыча җайларыны беземеклеридир. Бизиң өзүмиз булара шаят ахырын. өзем бейикден бейик җай салмак ислеги адамларда гитдигиче артып гидип отыр».
  20. Эне-атаны сыламазлык.
  21. өлүмүң көпелмеги.
  22. «Гыз-гырнак өзүне бике догурар»
  23. Гарындашлык гатнашыкларың бозулмагы ве гоңшылары əсгермезлик.
  24. Вагтың чалт гечмеги. Ахырзаман болмазындан өң Мухаммет пыгамбериң (с.а.в.) бу өңден гөрмеси сөзүң долы манысында ерине етер. Себəби вагт хакыкатдан хем чалт гечйəр.
  25. Базарларың бири-бирине якынламагы. Дүнйəниң чар күнҗүндəки бахаларың үйтгемесини адамларың гаты тиз билмеклери базарларың якынламагының эсасы шертлериниң биридир. Бу биринҗиден. Икинҗиден болса сөвдагəрлер ара дашлыгына гарамаздан герек харытлары тиз гетирмеклеридир ве үчүнҗиден болса дүнйəниң чар күнҗүндəки бахаларың аратапавудының гаты ёкары болмаянлыгыдыр. Гечмишде мен диен сөвдагəрлер хем бейдип билмəндирлер.
  26. Өң мусулман болуп йөренлериң арасында мүшрүклигиң (Аллаха ширк етирмегиң) яйрамагы. Бизиң гүнлеримизде надан мусулманларың амалларында мүшрүклиге ве җахыллыга кəн габат гелйəрис. Шейле адамлар бар өзлерини Мухаммет пыгамбериң (с.а.в.) умматындан дийип атландырярлар, эмма мазарлара ве дүнйеден өтен ягшызадалара ыбадат эдип йөрлер.
  27. Сач ве сакгал үчин гара реңк уланмак.
  28. Ачгөзлүлигиң, доймаз-долмазлыгың, небисҗеңлигиң артмагы.
  29. Сөвданың гиңелмеги.
  30. Ер ыранмаларың, титремелериң артмагы.
  31. Шовсузлыкларың, йыкылмаларың ве бетнышанлыгың артмагы. Ахырзаманың өңүсырасында адамлар бу  ярамаз хəсиетлери ве пис-неҗис амаллары билен тапавутланарлар ве шонуң үчин-де олар шу дүнйəде-де җезасыны аларлар.
  32. Такваларың санының азалмагы.
  33. Адамлар диңе өз танаянлары билен саламлашарлар.
  34. Гарамаякларың хəкимлиге гелмеклери. Абу-Хурейрадан роваят этип айтдылар ки, Алланың Ресулы (с.а.в.) айтдыпдыр: «Шейле вагт гелер, шонда яланчылара ынанарлар, догручыл ынсанлара болса ынанмазлар, дөнүклер­ ынамдар хасапларлар, ынама мынасып адамлара болса шүбхеленерлер. Эҗиз адамҗыкларың болса сөзи гечер» Ондан сорадылар: «Эҗиз адамҗыклар диййəниң кимлер боляр, эй Алланың Ресулы (с.а.в.)»? Пыгамберимиз (с.а.в.) җогап берди: «Олар - илатың ыкбалыны чөзҗек акмаклардыр». Бу хадыс Ахметден ве Ахмет Шакир бу говы хадыс дийди.
  35. Ылым наданлардан алнар.
  36. Ярым-ялаңач аяллар көпелер.
  37. Орашан дүйшлериң артмагы.
  38. Соватлылыгың ве китапларың яйрамагы. Бу ерде  гүррүң Кур'ан ве Сүннет билен хич хили багланшыгы болмадык ылымларың ве китапларың яйрамагы хакда баряр. Хут бизиң дөврүмиз муңа - мысалдыр. Себəби ылым ве китаплар адамлара Бейик Аллахы танамаклыга хич хили ярдам бермейəр. Эгер-де ынсан Алланың ёлундан гитмесе, онда хич бир ылым хем, оңа кыяматда көмек этмез.
  39. Сүннете əсгермезчилик этмек.
  40. Тəзе доган айың улы гөрүнмеги. Адамлар бир гүнлүк ая ики гүнлүкдир өйдерлер.
  41. Тарпа-тайын өлүмлериң артмагы.
  42. Адамларың бир-бирлери билен танышмакларыны бес этмеклери.
  43. Яланың, кеззабчылыгың яйрамагы.
  44. Ялан шаятлыгың артмагы.
  45. Намаза ­əсгермезчилик этмек.
  46. Аялларың санының артмагы ве эркеклериң санының кемелмеги.
  47. Арабыстан чөлүниң баг-бакҗалыга өврүлмеги. Бейик бузланма дөврүнде Арабыстаның чөлүниң ичи дерялы, багы боссанлы бир ер боландыгыны геологлар тассыклаярлар. Йөне таква мусулманлар Арабыстаның ене-де багы-боссанлыга өврүлҗекдигине ынанярлар ве эййəм мусулманларың энчемеси бу ваканың шаяды болуп башладылар.
  48. Ягыш ягмасының көпелип, өсүмлигиң азалмагы.
  49. Алтындан дагың йүзе чыкмагы. Абу-Хурейрадан (р.а.) роваят этип айтдылар ки, Алланың Ресулы (с.а.в.) айтдыпдыр: «Евфрат дерясының опурылып, онуң еринде болса, улы бир алтын хазынаның үстиниң ачылаҗак вагты инди гаты узакда дəлдир. Гой кимде-ким шол ерде болайса, онда ондан өзүне хич зат алмасын» Бу хадыс аль-Бухарыдан. Ибн Хаҗар шейле языпдыр, ягны Пыгамберимизиң бу гадаганлыгың себəби, бу алтын дагың янында болҗак өлүшиклер, залымлыклар ве эден-этдиликлер себəблидир.
  50. Өз өлүмини дилейəнлериң санының артмагы.
  51. Кахтандан бир адамың пейда болмагы (онуң элинде хасасы болар ве адамлары өз ызына дүшүрер). Онуң өзи эркин адам болуп онуң аслы Хумейр, Кинда, Хамдан ялы гадымы емен тайпаларындан болар.
  52. Хайванларың ве җансыз затларың адам дилинде геплемеги. Бу хадыс, адамлары гең галдырмалы дəлдир. Себəби Аллатага өзүниң мукаддес Кур'аны Кериминде шейле диййəр: «Хачанда шол гүн Алланың душманларыны одуң өңүнде йыгнанларында, олары ода етйəнчəлер коварлар. Оларың гулаклары, гөзлери ве дерилери оларың гаршысына шаят боларлар. Онда олар өз дерилеринден сорарлар: «Нəме үчин бизиң гаршымыза шаят болдуңыз?» Онда олар җогап берер: «Бизи, ислендик зада дил берйəн Аллатəала, геплемеге меҗбур этди.» Илкибашда сизи ярадан Олдур ве сизиң əхлиңиз Оңа гайтарылҗаксыңыз» («Фусиллет» сурасы, 19-21 аятлар)
  53. Рум неслиниң санының артмагы ве мусулманларың христианлар билен сөвеши.
  54. Константинополың боюн эгдирилмеги.
  55. Җөхитлер (еврейлер) билен сөвеш.
  56. Мединəниң бошап галмагы. Мунуң себəби, белки-де Емендəки əхли адамлары кыямат гүнүниң мейданчасына йыгнаҗак бир  улы одуң чогуп чыкмагыдыр.
  57. Мылайым бир шемалың өвүсмеги. Абу-Хурейрадан (р.а.) роваят эдип айтдылар ки, Алланың Ресулы (с.а.в.) айдыпдыр: «Аллатагала Емен тарапдан бир шемал иберер велин ол шемал гөйə йүпекден хем мылайым болар. Ол шемал ериң йүзүнде калбында сəхелче иманы болан адамы җанлы галдырмаз (бары өлер)». Бу хадыс Муслимден.
  58. Кəбəниң вейран эдилмеги. Кəбе эдил ахырзаманың өң янында, хачанда гең-энайы вакаларың болян вагтында вейран эдилер. Кəбəниң вейран эдилмегине болса Алланың буйрукларыны гышарныксыз берҗай этмели ве Кəбəни хорматламалы адамларың эден-этдиликлери себə­п болар. Мекге өзүниң тарыхында өңем бирнəче гезек сөвеш ери болупды.