Başy » Кuran » Mугаллым саны » 12-НҖИ БАП – ЯЗЫЛСА-ДА ОКАЛМАЯН ХАРПЛАР
یازلساده اوقالمایان حرفلر
12-НҖИ БАП – ЯЗЫЛСА-ДА ОКАЛМАЯН ХАРПЛАР
1).Ашакдакы ялы сөзлериң башында элип вав билен язылса хем, элип окалман, эйсем диңе вав окаляр:
اُولـُو –اُولِـی –اُولاٰتِ– اُولاٰءِ– اُولٰئِكَ – اُولاٰءِ
2). Ашакдакы ялы сөзлериң ахырында көплүк саның элиби билен вавы билен язылса хем, элип окалман, эйсем диңе вав окаляр:
اٰمَـنـُوا – اٰمِنـُوا–قـٰالـُوا–اِعْـلـَمُوا–اِعْـمَـلـُوا
3) Ашакдакы ялы сөзлериң ортасында елип язылса хем окалмаяр:
بـِالـْغـَیْبِ – بـِالآخِـرَةِ – کـَالـْفـَرَاش ِ
وَالـْعَصْرِ – وَانـْحَـرْ – وَالـْمُشَـارِکِینَ
رَبِّالعٰالـَمِینَ–صِرٰاطَالـَّذِینَ
غَیْرِالمَغـْضُوبِ – هُمُ المُفـْلِحُونَ
لـَیْلـَة ُ القـَدْرِ – حَذ َرَ المَوْتِ
وَ اِذ َا سْـتـَسْقـَی – اَنـْفـُسَکـُمُ اسْتـَکـْبَـرْتـُمْ
4) Ашакдакы ялы сөзлерде алиф-ламың ламы окалмаяр:[1]
اَلتـَّبَـعُ–اَلثـَّمَـرُ–اَلدَّخـَـلُ–اَلذ َّهَـبُ – اَلرَّصَدُ
اَلزَّبَدُ–اَلسَّـفـَرُ–اَلشـَّجَـرُ–اَلصَّفـَرُ– اَلضَّرَرُ
اَلطـَّـلــَبُ – اَلظـَّـفـَـرُ – اَللـَّهـَـبُ – اَلنـَّـسَــبُ
5) Ашакдакы ялы сөзлере өңүнден башга бир сөз гошуланда элип хем, лам хем окалмаяр:
هُـوَالتـَّبَـعُ–هـُوَالثـَّمَـرُ–هـُوَالدَّخـَـلُ
هُوَالذ َّهَـبُ – هُـوَالرَّصَدُ – هُـوَالزَّبَدُ
هُوَالسَّـفـَرُ–هُـوَالشـَّجَـرُ–هُـوَالصَّفـَرُ
هُـوَالضَّرَرُ – هُـوَالطـَّـلــَبُ – هُـوَالظـَّـفـَـرُ
هُـوَاللـَّهـَـبُ – هُـوَالنـَّـسَــبُ
6) Ашакдакы ялы сөзлер гошулып окаланда асты, үсти, отуры ве сәкини язылмадык харпларың хер бири окалмаяр:
هٰذا الـْبَـلـَـدُ – مَا القـٰارِعَة ُ – مَا الحُطـَمَة ُ
هٰذا الـَّذِی – مَنْ ذا الـَّذِی – تـَحْتَهَا الاَنـْهٰارُ
فـَقـُلـْنـَا اضْـرِبْ – بـِئـْسَ الاِسْـمُ
اِهْدِنـَا الصِّـرٰاط َ – یٰاءَیُّهَا النـّٰاسُ
عَـلـَی النـّٰاس ِ – فِی الاَرْض ِ
فِـی الصُّدُورِ – قـٰالـُوا اتـَّخَذ َ – قـٰالـُوا ادْع ُ
لـَقـُوا الـَّذِینَ – اُوتـُوا الکِتٰـبَ
وَ اَقِیمُوا الصَّـلـٰوة َ – وَاٰتـُوا الزَّکـٰوة َ
وَ عَمِـلـُوا الصّٰـلِحٰتِ
*****
[1]Арап элипбисиниңхарплары ики топара бөлүнйәр:
1) камары харплар ا - ب – ج – ح – خ – ع – غ – ف – ق – ك– م – و – ه -ی
2) шемси харплар ت – ث د – ذ – ر – ز –س – ش – ض – ط – ظ – ل
Камары харп ики сөзүң ортасында алиф-ламың ызындан гелсе, онда диңе элип окалмаяр. Меселем: عَـلـَی الـْهُـدٰیШемси харп алиф-ламың ызындан бир сөзде гелсе, онда диңе лам окалмаяр. Меселем: اَلنـَّهٰارُ Шемси харп алиф- ламың ызындан ики сөзүң ортасында гелсе, онда элип хем, кам хем окалмаяр. Меселем: یَصْدُرُ النـّـٰاسُ