Mugallym

Hikmetler ummanyndan:

Adyl ýürek adamlaryň şatlyk çeşmesidir. Adyl soltan ähli ýer ýüzüniň şatlygynyň gözbaşydyr. Zalym ýürek adamlara gaýgy-gam getirýän çeşmedir. Zalym soltan ýer ýüzüniň gaýgy-gamynyň gözbaşydyr.

БИР ЕРИҢ БЕЙЛЕКИ ЕРИҢ ЯНЫНДА

БУЙСАНМАГЫ ХАКДА

Абдылла ибн Месгут шейле диййәр: «Даг башга бир дага: «Бу гүн сенден Алланы ят­лаян адам гечдими?» дийип сорар. Ол эгер: «Хава» дийсе, оңа бегенер».

Соң Абдылла: «Мүшриклер[1] Рахман (Алла­тагала) бир перзент эдинди» дийдилер. Эл­бет­де, сиз эрбет ве агыр бир геп айтдыңыз. Рах­ма­на перзент дегишли этдилер дийип асман­лар тасдан хем ол себәпли ярылып, дагап, ер бөлек-бөлек болуп, даглар парчаланҗакды»[2] аяты хакда: «Мүшриклер даглара, олар зулум хакда эшидйәрлер, эмма хайыр зады эшитмез­лер дийип төхмет атдылар» дийди.

(Абдылланың ёкардакы «төхмет атдылар» сөзи дагларың хайыр зады хем эшидйәндик­лериниң бир беяныдыр).

* * *

Сөври бизе Хузейлиң хызматкәрлериниң би­ринден шейле роваят эдйәр: «Алла үчин маң­лайыны сеждә гоян гулуң ер йүзүндәки әхли ери кыямат гүни онуң бу сеҗдесине ша­ят болар ве ёгаланда оңа аглар».

Соң үстүне шуны гошды: «Бир кишиниң дүш­лән ери хөкман оңа я говы дилег эдер, я-да нәлет окар».

* * *

Энес ибн Мәлик шейле диййәр: «Ер йүзү­ниң бир бөлегиниң бейлекисине: «Эй, гоң­шым! Бу гүн сениң үстүңден Алла үчин намаз окан я-да Алланы ятлан бир бенде гечдими?» дийип сорамадык хич бир сәхери ве агшамы ёкдур. Оңа: «ёк» диен хем, «хава» диен хем бар­­дыр. «Хава» диен ер бөлеги бу себәпли өзүнде бейлекә гараныңда рүстемлик гөрер».

* * *

Мусейеп ибн Рафыг шейле диййәр: «Хез­рети Алы ибн Абу Талып: «Бир салых гул ёга­лан махалы, ер йүзүнде намаз окан ве ама­лы­ның асманда ерден етен ери онуң үчин аг­лар»[3] дийди ве шу аяты окады: «Асман ве зе­мин олара агламады, олар мөхлет берлен­лер­ден хем болмадылар»[4].

* * *

Галып ибн Аҗра шейле диййәр: «Шамлы­ларың бири Мина[5] метҗидинде маңа шуны гүр­рүң берди: «Аллатагала ери ве онда бар бо­лан агачлары яраданда, адамзадың якынлашан хер агаҗындан бир пейда газанарды я-да он­дан адамлар өзлери үчин бир пейда тапарды. Ер йүзи ве агачлар бу ягдайларыны адам оглу­ның гүнәкәрлериниң: «Рахман (Алла) бир пер­зент эдинди» сөзүни айдянчалар довам этдир­ди. Гүнәкәрлер бу сөзи айданларында земин гу­раклык болды ве агачлар тикенлери билен ынсанлары авундырдылар».

* * *

Муҗахыт бизе Ибн Апбасдан роваят эдйәр: «Ер йүзи мөминиң өлүми үчин кырк гүн аг­лар».

* * *

Энес ибн Мәлик шейле диййәр: «Үстүнде намаз окамак я-да зикр этмек билен Алла­та­га­ла ятланылан ер даш-төверегиндәки ер­ле­риң янында буйсанар ве өзүнден башлап, еди гат ериң дүйбүне ченли Алланың адының аг­зал­магы себәпли бегенер. Земин намаз окан хер бир бенде үчин хөкман безенер».

* * *

Ата Хорасаны шейле диййәр: «Бир гул зе­миниң хайсыдыр бир ерине сеҗде этсе, ол ер кыямат гүни бу себәпли хөкман онуң үчин шаятлык берер ве өлен гүни оңа аглар».

* * *

Абу Осман Нехди шейле диййәр: «Селман айтды: «Бир адам ымгыр чөлде тәрет кылмак исләп, сув тапмаса, тейим эдер[6], соң намаз үчин азан айдып, камат гетирип, намаз окаса, элбетде, ики тарапында, гөрүп билсе, Эзиз ве Җелил Алланың гошунларындан бир сапа ымам болар. Ол сап онуң рукугы билен рукуг эдер. Сеҗдеси билен сеҗде эдер ве дилегине «әмин» диерлер».

* * *

Авф шейле диййәр: «Кассама ибн Зүбейр айтды: «Ким ёлда вагты азан окап, камат ге­тирсе, ызында гөзъетиме ченли перишделер на­маз окар. Ким азан окаман диңе камат ге­тирсе, онуң билен диңе ики перишде намаз окар».

* * *

Абдылла ибн Месгут шейле диййәр: «Зе­мин элбетде намаз окана ягшы болар ве бе­зенер. Сизиң араңыздан бириңиз намаз вагты эли билен сеҗде ерини сүпүрмесин. Эгер сеж­де ерини дүзлемек ислесе, бир гезек эт­син. Себәби муны терк этмеги, онуң үчин берлен йүз дүеден хас хайырлыдыр».

* * *

Езит ибн Мейсере шейле диййәр: «Алла­та­га­ла шейле дийди: «Эй, мениң үчин шөх­ве­ти­ни[7] ташлап, яшлыгыны мениң үчин харчлаян! Сен мениң янымда перишделеримиң бири ялы­сың».

* * *

Мерих ибн Месрук шейле диййәр: «Дүнйә леззетини ве гүйменҗесини терк эдип, яш­лы­гыны Алла үчин багыш эден хич бир җуван ёк­дур, Мерихиң җаны гудрат элинде боландан ант ичйәрин[8], Аллатагала оңа етмиш ики сыд­дыгың согабы ялы согап берер».

* * *

Пыгамберимизиң сахабаларының бири Ут­бе ибн Абдыссулеми шейле диййәр: «Мө­мин бир җуван Алланың адындан ант ичсе, эл­бет­де, Алла оны ант ичен задында хаклы чы­ка­рар».

* * *

Укба ибн Амыр шейле диййәр: «Аллатагала зовкы-сапа мейли болмадык җуваны сөер».

* * *

Абу Муса Эшгары шейле диййәр: «Пыгам­беримиз: «Мөмин мөмине гөйә биналар ялы­дыр. Бири бейлекисини саклар» дийип бар­мак­ларыны бири-бирине гечирип гөркезди».

* * *

Абдылла ибн Абулхузейл шейле диййәр: «Ам­мар ибн Ясир достлары өзүне гарашып дурка, оларың янына гелди. Оңа:

— Эй, эмир! Бизиң янымыза гиҗә галып гел­диң — дийдилер.

Онда ол:

— Үнс бериң, мен сизе бир хадыс гүррүң бе­рейин: «Өңкүлерден сизиң бир доганыңыз барды. Ол Муса пыгамбердир. Ол: «Эй, Реб­бим! Өзүңе иң сөйгүли болан кишиниң адыны айт» дийди. Аллатагала оңа: «Нәме үчин?» ди­енде, ол: «Сениң үчин оны сөейин» дийип җо­гап берди. Аллатагала хем оңа: «Якын вагт­да ериң бир тарапында, маңа ыбадат эден бир адам сениң яныңа гелер. Онуң бир доганы ериң бейлеки тарапындадыр. Оны гөрмесе хем сесини эшидер. Оңа бир бела гелсе, гөйә өзүне гелен ялы болар. Оңа бир тикен батса, гөйә өзүне батан ялыдыр. Оны диңе мениң үчин сөер. Ине, ол мениң ярадан затларым­дан маңа иң сөйгүли боландыр» дийди. Соң Муса пыгамбер: «Эй, Реббим! Бендәңи ярада­ның­дан соң нәме үчин олары ода гойдуң?» ди­йип сорады. Онда Аллатагала: «Эй, Муса! Экин эк» дийип вахый этди.

Муса пыгамбер экин экди, оны суварды, оңа серетди. Нетиҗеде хасыл алып, харман эт­ди. Аллатагала оңа: «Экиниңи нәме этдиң, эй, Муса?» дийип сорады. Ол хем: «Ордум» дийди. Аллатагала: «Ондан нәме гойдуң?» ди­йип сорады. Муса пыгамбер: «Хич бир хайры болмаян зады» дийип җогап берди. Алла­та­га­ла хем: «Мен хем ода диңе хич хили хайры ёгы саларын» дийди».

* * *

Хасан Басры шейле диййәр: «Омар ибн Хаттап шейле дийди: «Саңа достуң сөйгүсини газандыран үч зат бардыр. Олар: душуша­ның­да оңа өңүрти салам бермегиң; атларының иң говусы билен йүзленмегиң; отурышыкларда оңа ер бермегиң».

---