Mugallym

Hikmetler ummanyndan:

«Meniň ymmatymdan iki hili adam ýagşy ahlakly bolsa adamlary ýagşy ahlakly eder we bozuk ahlakly bolsa, adamlary bozuk ahlakly eder. Olar emirler we fakyhlardyr»;

 

Ысмайыл ибн Абу Халыт шейле диййәр: «Тарык ибн Шыхапдан эшитдим: «Абу Бекр Сыд­дык: «Эҗизлик дөврүнде өленлер, гөр, нә­хили багтлы!» дийди. Мен Тарыкдан эҗизлик дөврүниң нәмедигини сорадым. Онда ол: «Ял­ңышмаян болсам, ысламың көмекчилериниң аз болуп, эҗиз болан я-да ысламың баш­лан­гыҗындакы дөвүр болмалы» дийди».

* * *

Мухаммет ибн Кагп Куразы шейле диййәр: «Аллатагала бир гулда хайыр ислән махалы, оңа үч айратынлык берер:

1. Динде дүшүнҗели болмак;

2. Аз зат билен канагат этмек;

3. Өз кемчиликлерини гөрмек.

* * *

Ымран Куфы шейле диййәр: «Меръем оглы Иса шәгиртлерине шейле дийди: «Өвреден зат­ларыңыз үчин хич зат алмаң. Эй, ер йү­зү­ниң дузлары! Заяланмаң! Себәби заяланан зат диңе дуз билен дүзедилйәндир. Эгер дуз зая­лан­са, онуң хич хили эми ёкдур. Сизде надан­лыкдан гелен ики задың бардыгыны билиң:

1. Ерликсиз гүлки;

2. Гиҗе Аллатагала үчин ыбадат этмән, сә­хер вагты укламак.

* * *

Халеп ибн Хушып шейле диййәр: «Меръем оглы Иса шәгиртлерине шейле дийди: «Сизе хө­күмдарларың хикмети гоюшлары ялы, сиз хем дүнйәни олара гоюң».

* * *

Хасан Басры шейле диййәр: «Вераг[1] ве пи­кирленмек, элбетде, амалларың иң ягшыла­ры­ның биридир».

* * *

Авн ибн Абдылла шейле диййәр: «Үмми Дер­дадан:

— Абуд-Дерданың иң көп ыбадаты хай­сы­ды? — дийип сорадым.

Ол хем:

— Пикирленмек ве нетиҗе чыкармак — дий­ди».

* * *

Мухаммет ибн Кагп Куразы шейле диййәр: «Узынлы гиҗе «Зилзиле»[2] ве «Карыга»[3] сүре­лерини окап, хич зат гошмаздан ве ызыги­дер­лиликде өңүрти бирини, соң бейлекисини пи­кирленип окамагым, маңа бүтин гиҗәмде Гур­ханы чалтлык билен окамагымдан гову­дыр».

* * *

Ыкрыма шейле диййәр: «Ибн Апбас шейле дийди: «Пикир ичинде, ховлукман орта де­ре­җеде окалан ики рекат намаз, калп бихабар бо­луп, бүтин гиҗе намаз окамакдан хас ха­йыр­лыдыр».

* * *

Абдылла ибн Амр ибн Ас шейле диййәр: «Үч зат бардыр, онуң эеси хем җомарт хем-де тыгшытлы хасапланар:

1. Долы ерине етирилен парзлар;

2. Гача дурлан эрбетликлер;

3. Гапыллыга сейрек дүшмеклик.

Ене үч саны зат бар, олардан хабардар бол:

1. Эден хайыр ве даш дуран шер ишиңи йө­некей хасаплама;

2. Гүнәлериң багышланмагы үчин хайыш этмегиң саңа агыр дегмесин;

3. Оюндан даш дур! Себәби оюн билен мак­садыңа етип билмерсиң, ахырети хич ха­чан газанып билмерсиң. Әхли затларың хө­күм­дары Аллатагала хем оюн себәпли сенден разы болмаз. Довзах диңе Алланың газап эден­лери үчин ярадыландыр. Мен сени Эзиз ве Җелил Алланың газабындан горап дуй­дур­ярын».

* * *

Абдылла ибн Месгут шейле диййәр: «Хак кындыр ве пейдалыдыр. Батыл болса еңил ве хассалыкдыр. Ниҗеме аз вагтлык леззет бар­дыр, ол узак вагтлык гайгыны мирас гояр».

* * *

Усаме ибн Зейт шейле диййәр: «Нафыг маңа Ибн Омарың тәретсиз ягдайда отуран­дыгыны гөрмәндигини хабар берди».

* * *

Ибн Апбас шейле диййәр: «Ресулалла бу­шук­мага чыкарды ве деррев топрак билен тейим эдерди[4]».

Мен оңа:

— Эй, Алланың илчиси! Сув якын ерде ахы­ры — диердим.

Ол хем:

— Белки, мен оңа етип билмерин — диерди».

* * *

Хасан Басры шейле диййәр: «Сизден өң­күлер тәрет бозмага гиденлеринде, тәретсиз ваг­тында Алланың эмриниң гелмегинден гор­куп, янларына сув алардылар. Мейдан ишле­ри­ни эденсоңлар, деррев тәрет кылардылар».

* * *

Ыбрайым шейле диййәр: «Маңа шейле ро­ваят эдилди: «Пыгамбер алайхыссалам хаҗат­ха­на­дан геленде, тәретсиз ягдайда хич гөрлен дәлдир, ол хемише тәретлиди».

* * *

Халыт ибн Мыгдан шейле диййәр: «Киши Алланың буйрукларыны ерине етирендиклери үчин адамлары өзүнден улы хасаплап, өзүни песлериң хем песлери хасапламаса, динде долы дүшүнҗели хасапланмаз».

* * *

Ибн Омар шейле диййәр: «Киши динле­ри­ниң борчларыны ерине етирмейәндиклери үчин ынсанлары акмак хасапламаса, иманың хакыкатына етен хасапланмаз».

* * *

Гайлан ибн Җерир шейле диййәр: «Бир гүн Мутаррыф бизе өврүлип: «Эгер мен небсим­ден разы болсам, элбетде, сизе гахарланар­дым. Йөне мен ондан разы дәл» дийди».

* * *

Хумейт ибн Хилал шейле диййәр: «Му­тар­рыф шейле дийди: «Мен ынсаны бейик Ребби билен шейтаның арасында зыңлан ягдайда гөр­дүм. Эгер Ребби ынсаны галдырмак я-да халас этмек ислесе, элбетде, халас болар. Эм­ма оны шейтана гойса, шейтан ал салар».

---